BRUDZEWO GM. STRZAŁKOWO. DZIEJE WSI I JEJ MIESZKAŃCÓW.

Wieś w gminie Strzałkowo, nad rzeką Strugą. Położona ok. 13 km od Słupcy. W 2021 roku liczyła 380 mieszkańców, w latach 1998-2021 liczba mieszkańców zmalała o 11%.

Kościół pod wezwaniem św. Marii Magdaleny

Kościół drewniany o konstrukcji zrębowej, oszalowany, jednonawowy. Malowniczo położony na skarpie rzeczki Strugi. Powstały w 1826 roku, fundacji ówczesnego właściciela wsi Józafata Mikorskiego. Pod koniec XIX wieku dobudowano murowaną neogotycką fasadą.

Najcenniejszym zabytkiem kościoła jest gotycka rzeźba Matki Boskiej z Dzieciątkiem w typie Pięknych Madonn, datowana na lata 1420-1430. Nieco nowszym, datowanym na pocz. XVI wieku jest znajdujący się na belce tęczowej późnogotycki krucyfiks. Z tego samego okresu co wspomniany krucyfiks, jest kamienna chrzcielnica w kształcie kielicha przykryta już barokową pokrywą. Najstarsza część ołtarza głównego pochodzi z początku XVIII wieku. Po bokach dwa ołtarze barokowe, w prawym przemalowany obraz św. Anny Samotrzeć datowany na XVII wiek. Na uwagę zasługuje też wczesnobarokowy konfesjonał. Przy kościele dzwonnica z pierwszej połowy XIX wieku.

Zwiedzanie: poza godz. mszy św. zamknięty. (Czerwiec 2022)

Zobacz artykuł:

Dzieje wsi:

Osadnictwo na terenie wsi:

Od epoki kamiennej poprzez liczne stanowiska archeologiczne epoki brązu (2300/2200 do 900/700 lat p.n.e.) i kilka stanowisk epoki żelaza (700/600 p.n.e. do 650/800 n.e.) po pojedyncze stanowisko ze średniowiecza.

• Narodowy Instytut Dziedzictwa, strona internetowa: zabytek.pl

Nazwa wsi w czasach dawniejszych:

Brzudzewo, Brudzewko, Brudzew.

1370 roku

Pierwsza wzmianka o wsi.

Jarkembold, syn Mikołaja z Brudzewa, sprzedaje Cielczę Jankowi z Czerlejna.

W tym to roku 5 Listopada umiera Król Polski Kazimierz III Wielki.

17 Listopada na Króla Polski koronowany zostaje Ludwik Węgierski.

1431 roku.

Już przed tym rokiem miał istnieć w miejscowości kościół.

1565 roku.

Właścicielem wsi jest Wojciech Mielżyński. We wsi znajduje się 11 łanów ziemi uprawianej przez kmieci, mieszka tam też 7 zagrodników oraz 2 rzemieślników. Jest tam też karczma i 3 koła młyńskie co oznacza, że są tam albo 3 młyny o jednym kole lub jeden młyn większy o 2 kołach i jeden mniejszy o jednym kole.

• Atlas historyczny Polski. Rejestry poborowe województwa kaliskiego w XVI w., red. M. Słoń, http://atlasfontium.pl

(Według części historyków można przyjąć, że do uprawy łana ziemi, czyli w przybliżeniu 17 ha potrzeba było 11 osób, dorosłych i dzieci. Mogła być to rodzina kmiecia z parobkiem i jego rodziną lub dwóch kmieci, z których każdy gospodarzył na połowie łana ziemi. Natomiast zagrodnicy posiadali najczęściej tylko zagrodę i ewentualnie do 1/4 łana ziemi, komornicy nie posiadali domu i mieszkali w wynajętych izbach. W zamian za możliwość uprawy ziemi kmiecie i zagrodnicy byli zobowiązani do odrabiania pańszczyzny w folwarku pana wsi, i inych świadczeń na jego rzecz. Wymiar pańszczyzny uzależniony był od ilości uprawianej ziemi, cała ziemia we wsi, w tym też ta uprawiana przez kmieci i niekiedy zagrodników, stanowiła własność pana wsi. Znajdujące się na wsiach karczmy, wiatraki i młyny w olbrzymiej większości stanowiły własność właściciela wsi lub co było bardzo częste, tylko jej części, w tym przypadku wynajmowane były użytkownikom, na co roku odnawianą dzierżawę).

1578 roku

Brudzewo należy do Mielżyńskiej a zarządza wsią w jej imieniu Maciej Buszkowski.

• Callier E. Powiat pyzdrski w XVI stuleciu.

Brudzewo na mapie z 1803 roku.

1846 roku.

Właścicielem wsi jest p. Kurczyński. Miejscowość ma 33 domy i 365 mieszkańców. Wieś należy do okręgu wólkowskiego (od Wólki) i powiatu wrzesińskiego.

• J.A.Bobrowicz.- Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Księstwa Poznańskiego – wyd. Lipsk 1846 rok.

Rok szkolny 1866/67

Informacje o ówczesnej szkole:

Szkoła w Brudzewie należy do Dekanatu Powidzkiego, inspektorem szkolnym na ten dekanat jest Ks. Dziekan Niedzielski w Skarboszewie. Inspektorem szkolnym w Brudzewie jest Ks. Szypow z Brudzewa. Patronat nad szkołą sprawuje Dozór Szkolny. Nauczycielem w tejże szkole jest Bensch Augustyn, który pierwszą posadę nauczycielską objął w 1848 roku. Przysługuje mu pensja rządową w wysokości 152 talarów rocznie. Na rok szkolny 1866/67 powinno uczęszczać do szkoły 95 dzieci.

• Obraz Katolickich Szkół Elementarnych objętych archidiecezjami Gnieźnieńską i Poznańską. Wyd przez Ludwika Rzepeckiego. Poznań 1867.

1880 roku.

Dominium (majątek) Brudzewo ma 2783 morgi ziemi. Jest tam 16 domów i 240 mieszkańców, w tym jest 233 katolików i 7 ewangelików, 101 osób to analfabeci.

⦁ Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom I. 1880 rok.

Brudzewo na mapie z 1893 roku.

1928 roku.

Wieś liczy 322 mieszkańców.

We miejscowości znajdują się:

• Kasa pożyczkowo-oszczędnościowa – Dahrlehns-kassen-Verein w Brudzewie.
• Zajazd-prowadzony przez – Pietraszak F.
• Młyn wodny – Słowiński J.
• Na podstawie: Księga adresowa Polski 1928 rok.

cmentarze

Cmentarz rzymsko-katolicki. Według karty cmentarza powstał w pierwszej połowie XIX wieku. W roku 1993 najstarszy nagrobek na cmentarzu był Weroniki Nowak z 1911 roku.

Cmentarz ewangelicki. Położony na obszarze leśnym na lewo od szosy z Brudzewa do Wólki. Założony przypuszczalnie ok. poł. XIX wieku. Fragment najstarszego nagrobka z 1898 roku.

• Narodowy Instytut Dziedzictwa, strona internetowa: zabytek.pl

Legenda:

• Odległość podana jest od rynku w Słupcy do centrum opisywanej miejscowości.
• Dane statystyczne miejscowości pochodzą ze strony internetowej: Polska w liczbach.