KOŚCIANKI GM. STRZAŁKOWO. DZIEJE WSI I JEJ MIESZKAŃCÓW.

Niewielka wieś,13 kilometrów od Słupcy leżąca. W 2021 roku przez 105 osób zamieszkała. W latach 1998-2021 liczba mieszkańców zmalała o 25%. W zabytkowym parku dawny pałac Hulewiczów około 1884 roku pobudowany prawdopodobnie z wykorzystaniem murów starego dworu, po 1926 roku, przebudowany, po II wojnie światowej w wyniku remontu całkiem pozbawiony pierwotnych cech stylowych. Pałac powstał prawdopodobnie według projektu architekta Zygmunta Gorgolewskiego. W okresie 1915-1925 Kościanki stanowiły ważne centrum życia artystycznego wielkopolski. Bywali tutaj Reymont, Iwaszkiewicz, Kubicki, Zegadłowicz, Przybyszewski i inni w gościnie u ówczesnego właściciela pałacu Jerzego Nowinie Hulewiczu.

Fotografia Pałacu w Kościankach ok. 1912 roku.

L. Durczykiewicz – ”Dwory Polskie w Wielkim Księstwie Poznańskim”

Dzieje Kościanek:

1397 roku

Pierwsza wzmianka o miejscowości.

Było to w czasach panowania Króla Władysława II Jagiełły.

1543 roku.

Blizbor (niekiedy nazywany Wilibrordem) Młodziejewski wzmiankowany jako posiadacz części Kościanek. (Zmarł ok. 1594 roku)

• Teki Dworzaczka.

Przed 20 Majem 1553 roku.

W wyniku odniesionych ran umiera dziedzic Kościanek Sebastian Owieczkowski.

Oskarżonym o jego zabójstwo zostaje Stanisław Lubomyski (Lubomęski). Tak zwane obwołanie głowy nastąpiło podczas jego pogrzebu 20 maja 1553 roku w kościele w Graboszewie. W roku 1558 Lubomyski został pozwany o to zabójstwo przez instygatora.

• Teki Dworzaczka.

1565 roku.

Właścicielem wsi jest Walenty Owieczkowski, jest tam 1 łan ziemi kmiecej i 2 zagrodników.

• Atlas historyczny Polski. Rejestry poborowe województwa kaliskiego w XVI w., red. M. Słoń, http://atlasfontium.pl

(Według części historyków można przyjąć, że do uprawy łana ziemi, czyli w przybliżeniu 17 ha potrzeba było 11 osób, dorosłych i dzieci. Mogła być to rodzina kmiecia z parobkiem i jego rodziną lub dwóch kmieci, z których każdy gospodarzył na połowie łana ziemi. Natomiast zagrodnicy posiadali najczęściej tylko zagrodę i ewentualnie do 1/4 łana ziemi, komornicy nie posiadali domu i mieszkali w wynajętych izbach. W zamian za możliwość uprawy ziemi kmiecie i zagrodnicy byli zobowiązani do odrabiania pańszczyzny w folwarku pana wsi, i inych świadczeń na jego rzecz. Wymiar pańszczyzny uzależniony był od ilości uprawianej ziemi, cała ziemia we wsi, w tym też ta uprawiana przez kmieci i niekiedy zagrodników, stanowiła własność pana wsi. Znajdujące się na wsiach karczmy, wiatraki i młyny w olbrzymiej większości stanowiły własność właściciela wsi lub co było bardzo częste, tylko jej części, w tym przypadku wynajmowane były użytkownikom, na co roku odnawianą dzierżawę).

1578 roku

Wieś w posiadaniu Kazimierza Skrzetuskiego ma on tam 1 łan ziemi kmiecej, 3 zagrodników i 2 komorników.

• Atlas historyczny Polski. Rejestry poborowe województwa kaliskiego w XVI w., red. M. Słoń, http://atlasfontium.pl

(Kazimierz Skrzetuski to 2 mąż Anny zd. Goryńskiej, wdowy po wspomnianym wcześniej Walentym Owieczkowskim)

1591 roku.

Jako właściciel wsi występuje Jan Owieczkowski.

1593 roku

Wilibrord Młodziejewski daruję łąkę zwaną Koziełek we wsi Kościanki swemu synowi Chryzostomowi.

• Teki Dworzaczka.

Kościanki na mapie z 1803 roku.

1831 roku.

Od tego roku rodzina Hulewiczów miała wejść w posiadanie majątku w Kościąnkach.

• L. Durczykiewicz – ”Dwory Polskie w Wielkim Księstwie Poznańskim”

1846 roku

Kościanki Wielkie (folwark) mają 4 domy i 34 mieszkańców natomiast Kościanki Małe 2 domy i 10 mieszkańców. Właścicielem wsi jest Hulewicz Andrzej.

• J.A.Bobrowicz.- Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Księstwa Poznańskiego – wyd. Lipsk 1846 rok.

1883 roku

Kościanki wieś liczą 2 domy i 10 mieszkańców, wszyscy katolicy, 2 osoby to analfabeci, natomiast Kościanki dominium (folwark) ma 7 domów i 131 mieszkańców, wszyscy katolicy spośród nich 61 to analfabeci. Właścicielem wsi jest Stanisław Hulewicz.

• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom IV. 1883 rok.

Kościanki na mapie z 1891 roku

1909 roku

Majątek Kościanki liczy 276 ha daje dochodu gruntowego 1957 marek, jego właścicielem jest Leon Hulewicz w Mielęcinie pow. Kempińskiego. Dzierżawcą majątku Kościanki jest Tadeusz Chrzanowski. Miejscowość podlega pod pocztę w Sokolnikach.

• Księga adresowa polskich właścicieli ziemskich Wielkiego Księstwa Poznańskiego z uwzględnieniem powiatu, stacyi poczty, telegrafu, dworca. 1909 rok.

1910 roku

Właścicielem Kościanek zostaje syn Stanisława Hulewicza — Jerzy Nowina Hulewicz znany artysta i literat.

1926 roku

Jerzy Hulewicz sprzedaje Kościanki rodzinie Taczanowskich.

1928 roku.

Wieś liczy 226 mieszkańców. Właścicielem ziemskim (520 ha) oraz właścicielem suszarni ziemniaków jest Jerzy Hulewicz.

(Dane co do właściciela wsi niewłaściwe, od dwóch lat jest nią rodzina Taczanowskich)

• Na podstawie: Księga adresowa Polski 1928 rok.

Legenda:

• Odległość podana jest od rynku w Słupcy do centrum opisywanej miejscowości.
• Dane statystyczne miejscowości pochodzą ze strony internetowej: Polska w liczbach.

Zobacz artykuł: