PARUSZEWO GM. STRZAŁKOWO. DZIEJE WSI I JEJ MIESZKAŃCÓW.

Wieś położona około 9 km od Słupcy. W 2021 roku liczyła 275 mieszkańców. W latach 1998-2021 liczba mieszkańców zmalała o 24,2%. W centralnej części wsi w rozległym parku pałac z ok. 1910 roku.

Pałac

Fot. Boczna elewacja Pałacu.

Pałac miał powstać w drugiej połowie XIX wieku z inicjatywy Waleriana Hulewicza. Ok. 1910 roku został przebudowany według projektu architekta Stanisława Mieczkowskiego dla ówczesnych właścicieli wsi Janiny z Hulewiczów i jej męża Stanisława Błociszewskiego.

Pałac i park niedostępny, jednak widoczny przez bramę. Co pewien czas obecni właściciele pałacu organizują dni otwarte można wtedy zwiedzić park i wnętrza pałacowe.

Zobacz artykuł:

Dzieje wsi:

1294 roku.

Pierwsza wzmianka o wsi.

Było to w czasach panowanie w Wielkopolsce księcia Przemysła II.

W tymże to roku książę ten zwraca kościołowi poznańskiemu Paruszewo a tenże kościół zamienia Paruszewo i Uścięścin na należące do Jędrzeja i Dalibora Gałązewo.

1523 roku.

Wzmianka o Paruszewku, leżącym w tym czasie pustkami. Wynika z tej wzmianki, że wieś była wcześniej zamieszkała a z nieznanych powodów doszło do jej wyludnienia, może np. z powodu zarazy.

1523 roku.

Wzmianka o istniejącym w Paruszewie folwarku.

1543 roku

Zapis. Treść oryginalna.

Nob. Wojciech Gniazdowski, całkowitą „aream” swoją od drogi ku Graboszewu i do dworu Nob. Mikołaja Paruszewskiego na wsi Paruszewo większe w pow. pyzdrskim z budynkami za całą część ”areae” karczmy, ogrodem i sadem, drogą wymiany nobilibus Marcinowi, Maciejowi i Piotrowi braciom rodzonym Paruszewskim darował i na zawsze rezygnuje.

(areae — można przetłumaczyć jako obszar)

• Teki Dworzaczka.

1578 roku.

Paruszewo w posiadaniu Michała (lub Mikołaja) Gniazdowskiego. Ma on tam 2,5 łana ziemi kmiecej, 8 zagrodników i 2 komorników jak też 2 rzemieślników: kołodzieja i krawca. We wsi działa też karczma.

• Atlas historyczny Polski. Rejestry poborowe województwa kaliskiego w XVI w., red. M. Słoń, http://atlasfontium.pl

(Według części historyków można przyjąć, że do uprawy łana ziemi, czyli w przybliżeniu 17 ha potrzeba było 11 osób, dorosłych i dzieci. Mogła być to rodzina kmiecia z parobkiem i jego rodziną lub dwóch kmieci, z których każdy gospodarzył na połowie łana ziemi. Natomiast zagrodnicy posiadali najczęściej tylko zagrodę i ewentualnie do 1/4 łana ziemi, komornicy nie posiadali domu i mieszkali w wynajętych izbach. W zamian za możliwość uprawy ziemi kmiecie i zagrodnicy byli zobowiązani do odrabiania pańszczyzny w folwarku pana wsi, i inych świadczeń na jego rzecz. Wymiar pańszczyzny uzależniony był od ilości uprawianej ziemi, cała ziemia we wsi, w tym też ta uprawiana przez kmieci i niekiedy zagrodników, stanowiła własność pana wsi. Znajdujące się na wsiach karczmy, wiatraki i młyny w olbrzymiej większości stanowiły własność właściciela wsi lub co było bardzo częste, tylko jej części, w tym przypadku wynajmowane były użytkownikom, na co roku odnawianą dzierżawę).

1591 roku.

Wsią zarządza urzędnik opata klasztoru w Lądzie Pawleński. W tym czasie jest tam 4,5 łana ziemi kmiecej, 2 zagrodników, 2 komorników i 1 rzemieślnik, brak wzmianki o istnieniu w tym czasie wzmiankowanej wcześniej karczmy.

Atlas historyczny Polski. Rejestry poborowe województwa kaliskiego w XVI w., red. M. Słoń, http://atlasfontium.pl

1618 roku

Adam Goliński właścicielem wsi.

Paruszewo na mapie z 1803 roku.

1846 roku

Wieś Paruszewo (w oryginale zapisano Parusewo) ma 14 domów i 159 mieszkańców natomiast Paruszewko (zapisano w org. Parusewek folwark) ma 3 domy i 43 mieszkańców. Miejscowości te są własnością Marcelego Łukońskiego.

• J.A.Bobrowicz.- Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Księstwa Poznańskiego – wyd. Lipsk 1846 rok.

1879 roku.

A. Hulewicz objął w posiadanie Paruszewo wcześniej wieś rodz. jego żony Teodory z Łukomskich.

1886 roku.

Wieś Paruszewo liczy 11 domów i 158 mieszkańców, natomiast Paruszewko 3 domy i 30 mieszkańców. Obszar tych dwóch wsi wynosi 631,92 ha, są one własnością A. Hulewicza.

• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich Tom VII. 1886 rok.

Paruszewo na mapie z 1891 roku.

1909 roku

Folwark liczy 632 ha i daje 5205 marek dochodu gruntowego, jego właścicielem jest Błociszewski. Pocztę miejscowość posiada w Strzałkowie.

• Księga adresowa polskich właścicieli ziemskich Wielkiego Księstwa Poznańskiego z uwzględnieniem powiatu, stacyi poczty, telegrafu, dworca. 1909 rok.

1928 roku

Wieś liczy 311 mieszkańców. Największym właścicielem ziemskim, właścicielem gorzelni i suszarni ziemniaków w Paruszewie jest Dr. Stanisław Błociszewski.

• Księga adresowa Polski. 1928 rok.

Legenda:

• Odległość podana jest od rynku w Słupcy do centrum opisywanej miejscowości.
• Dane statystyczne miejscowości pochodzą ze strony internetowej: Polska w liczbach.