SKARBOSZEWO GM. STRZAŁKOWO. DZIEJE WSI I JEJ MIESZKAŃCÓW.

Wieś na południowy — zachód od Słupcy położona, od której 6 km odległa. Miejscowość w 2021 roku zamieszkiwały 302 osoby. W latach 1998-2021 liczba mieszkańców zmalała o 15,2 %. Ciekawy układ wsi położonej nad doliną przepływającego tam strumyka oraz kościołem i dawnym dworem po przeciwnych stronach przechodzącej przez wieś drogi.

Kościół parafialny pod wezwaniem św. Trójcy.

Kościół wybudowany w latach 1904-1906 według projektu Clingensteina, pruskiego budowniczego rządowego. Inicjatorem jego budowy był ówczesny proboszcz Skarboszewski ks. Wojciech Andersz zm. 1907. Którego nagrobek znajdziemy obok kościoła. Okoliczności jego śmierci oraz ufundowania tegoż nagrobka umieściłem w artykule „Z życia dawnych mieszkańców wsi” pod datą 6 Marca 1937 roku.

Dwór

Powstał w 1913 roku, jego fundatorem był Bartłomiej Koszarek.

Zobacz artykuł:

Dzieje wsi:

1188 roku.

Pierwsza wzmianka o Skarboszewie.

W tym to roku Paweł syn Przedpełki nadał wieś klasztorowi w Lądzie. Było to w czasach panowania w Wielkopolsce księcia Mieszka III zwanego później Starym.

Książę ten darowiznę Skarboszewa potwierdził przywilejem z dnia 30 kwietnia 1188 r roku.

1282 roku

Biskup poznański Jan, wchodzi w posiadanie Skarboszewa w drodze wymiany z klasztorem w Lądzie na Ratyń.

• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom X. 1889 rok

1418 roku.

Pierwsza wzmianka o parafii w Skarboszewie.

1577 roku

Wieś w posiadaniu biskupów poznańskich, dzierżawcą Skarboszewa jest w tym czasie Jakub Sławiński, ma on tam 16 łanów ziemi kmiecej, 5 zagrodników oraz karczmę.

1578 roku.

Od ubiegłego roku we wsi zaszły duże zmiany, i tak: jako właściciel w wykazach podatkowych figuruje Tomasz biskup poznański. W miejscowości wykazano już tylko 11 łanów ziemi kmiecej (być może brakujące 5 łanów włączono do folwarku), jest tam też 5 zagrodników i 5 komorników bez ziemi niewykazanych w roku poprzednim, może to dawni użytkownicy tych niewykazanych łanów kmiecych.

• Atlas historyczny Polski. Rejestry poborowe województwa kaliskiego w XVI w., red. M. Słoń, http://atlasfontium.pl

(Według części historyków można przyjąć, że do uprawy łana ziemi, czyli w przybliżeniu 17 ha potrzeba było 11 osób, dorosłych i dzieci. Mogła być to rodzina kmiecia z parobkiem i jego rodziną lub dwóch kmieci, z których każdy gospodarzył na połowie łana ziemi. Natomiast zagrodnicy posiadali najczęściej tylko zagrodę i ewentualnie do 1/4 łana ziemi, komornicy nie posiadali domu i mieszkali w wynajętych izbach. W zamian za możliwość uprawy ziemi kmiecie i zagrodnicy byli zobowiązani do odrabiania pańszczyzny w folwarku pana wsi, i inych świadczeń na jego rzecz. Wymiar pańszczyzny uzależniony był od ilości uprawianej ziemi, cała ziemia we wsi, w tym też ta uprawiana przez kmieci i niekiedy zagrodników, stanowiła własność pana wsi. Znajdujące się na wsiach karczmy, wiatraki i młyny w olbrzymiej większości stanowiły własność właściciela wsi lub co było bardzo częste, tylko jej części, w tym przypadku wynajmowane były użytkownikom, na co roku odnawianą dzierżawę).

1618 roku

Wykazy podatkowe wykazują już tylko 4 łany ziemi kmiecej oraz po 2 zagrodników i komorników jak zaznaczono w wykazach bez bydła. Przypuszczam, że wykazywane w poprzednim stuleciu łany ziemi kmiecej włączono do folwarku, a od folwarku szlacheckiego czy jak tutaj biskupiego podatku nie płacono.

• Callier E. Powiat pyzdrski w XVI stuleciu.

1740 roku.

Budowa drewnianego kościoła.

• Narodowy Instytut Dziedzictwa.

1796 roku

Przejęcie majątku biskupiego, w tym Skarboszewa przez władze pruskie.

Skarboszewo na mapie z 1803 roku

1825 roku

Skarboszewo zakupiła rodzina Łukomskich z Paruszewa.

Około 1850 roku.

Wieś weszła w posiadanie rodziny Leonardi.

Rok szkolny 1866/67

We wsi działa Elementarna Szkoła Katolicka. Należy do dekanatu Powidzkiego i z ramienia tego dekanatu inspektorem szkolnym jest Ks. Dziekan Niedzielski ze Skarboszewa. Patronat nad szkołą sprawuje Dozór Szkolny. Nauczycielem w szkole jest Szymański Wawrzyniec (nauczyciel od 1853 roku, ale nie koniecznie od początku w Skarboszewie) przysługuje mu pensja w wys. 180 talarów rocznie. Na rok szkolny 1866/67 powinno uczęszczać do szkoły 85 dzieci.

• Obraz Katolickich Szkół Elementarnych objętych archidiecezjami Gnieźnieńską i Poznańską. Wyd przez Ludwika Rzepeckiego. Poznań 1867.

1880 roku

Właścicielką folwarku Skarboszewo zostaje Hermina Elizabeth Leonardi.

1889 roku

Wieś liczy 290 mieszkańców zamieszkałych w 38 domach. W skład całego okręgu wiejskiego wchodzi wieś Bielawy ze 137 mieszkańcami zamieszkałymi w 17 domach. Cały okręg wiejski liczy 55 domów i 427 mieszkańców (390 katolików, 26 protestantów i 11 żydów). Powierzchnia całego okręgu to 804 ha. W miejscowoci wzmiankowany jest też folwark ma on 24 mieszkańców, 3 domy i 144 ha obszaru.

• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom X. 1889 rok.

Skarboszewo na mapie z 1891 roku

1904-1906 roku.

Na miejscu dawnego drewnianego kościoła z 1740 roku. Powstaje nowy murowany kościół w stylu neogotyckim, istniejący do dnia dzisiejszego.

1906-1907 roku

Podczas powszechnego strajku szkolnego w zaborze pruskim, przeciwko nauczaniu religii w języku niemieckim w miejscowej szkole strajkowało 35 dzieci.

1909 roku

W miejscowości znajdują się dwa majątki ziemskie:

1. Mający 143 ha i dający 2167 marek dochodu gruntowego należy do Bartłomieja Koszarka.
2. Liczący 48 ha i dający 866 marek dochodu gruntowego należy do spadkobierców Adama Hulewicza. Wieś podlega pod pocztę w Strzałkowie.

• Księga adresowa polskich właścicieli ziemskich Wielkiego Księstwa Poznańskiego z uwzględnieniem powiatu, stacyi poczty, telegrafu, dworca. 1909 rok.

1928 roku.

Wieś liczy 543 mieszkańców. Największymi właścicielami ziemskimi w miejscowości są: Koszarek Bartłomiej posiada 141 ha, Kotecki Kazimierz posiadacz 116 ha oraz Lewandowski Sylwester mający 57 ha. Gospodę (wyszynk trunków) prowadzi Sobaszkiewicz J, w miejscowości działają dwaj kowale: Kapela F. i Sobaszkiewicz J. Kołodziejstwem trudni się p. Nowak T. a murarstwem p. Woźniak S.

• Księga adresowa Polski 1928 rok.

Legenda:

• Odległość podana jest od rynku w Słupcy do centrum opisywanej miejscowości.
• Dane statystyczne miejscowości pochodzą ze strony internetowej: Polska w liczbach.