MĄKOWNICA GM. WITKOWO. DZIEJE WSI I JEJ MIESZKAŃCÓW.
Fot. Mąkownica
Wieś przy drodze z Witkowa do Wólki (droga nr 260). Ok. 2,5 km od Witkowa, 19 km od Gniezna. W 2021 roku liczyła 167 mieszkańców. W latach 1998-2021 liczba mieszkańców wsi zmniejszyła się o 30,7%.
Dzieje Wsi:
Zobacz artykuł:
Z życia mieszkańców wsi.1399 roku.
Pierwsza wzmianka pisana o wsi.
W tym czasie Królem Polski był Władysław II Jagiełło.
Zobacz artykuł o pierwszym właścicielu wsi.
DIABEŁ WENECKI W MĄKOWNICY1564 roku.
Według wykazu podatkowego we wsi są 4,5 łany ziemi uprawiane przez kmieci, oraz 2 łany sołtysie, jest też karczma. Prawie na pewno w miejscowości funkcjonuje folwark.
- (Atlas historyczny Polski. Rejestry poborowe województwa kaliskiego w XVI w., red. M. Słoń, http://atlasfontium.pl)
(Według części historyków można przyjąć, że do uprawy łana ziemi, czyli w przybliżeniu 17 ha potrzeba było 11 osób, dorosłych i dzieci. Mogła być to rodzina kmiecia z parobkiem i jego rodziną lub dwóch kmieci, z których każdy gospodarzył na połowie łana ziemi. Natomiast zagrodnicy posiadali najczęściej tylko zagrodę i ewentualnie do 1/4 łana ziemi, komornicy nie posiadali domu i mieszkali w wynajętych izbach. W zamian za możliwość uprawy ziemi kmiecie i zagrodnicy byli zobowiązani do odrabiania pańszczyzny w folwarku pana wsi, i inych świadczeń na jego rzecz. Wymiar pańszczyzny uzależniony był od ilości uprawianej ziemi, cała ziemia we wsi, w tym też ta uprawiana przez kmieci i niekiedy zagrodników, stanowiła własność pana wsi. Znajdujące się na wsiach karczmy, wiatraki i młyny w olbrzymiej większości stanowiły własność właściciela wsi lub co było bardzo częste, tylko jej części, w tym przypadku wynajmowane były użytkownikom, na co roku odnawianą dzierżawę).
1578 roku.
Wykaz podatkowy podaje że w Mąkownicy jest 5 łanów kmiecych, oraz że mieszka tam 2 zagrodników.
- Adolf Pawiński ” Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym” tom.XII.
1588 roku.
W wykazie podatkowym z tego roku odnotowano dzierżawcę lub zarządcę Mąkownicy Mateusza Borzewskiego, nadal figuruje w wykazie 5 łanów ziemi kmiecej i już tylko 1 zagrodnik.
- (Atlas historyczny Polski. Rejestry poborowe województwa kaliskiego w XVI w., red. M. Słoń, http://atlasfontium.pl)
Mapa Mąkownicy i okolicy z 1839 roku.
27 Luty 1842 roku.
Umiera Dezydery Koszutski, lat 42, dziedzic Mąkownicy. Mąż Justyny z Raczyńskich, ojciec piątki nieletnich dzieci.
- Biblioteka Kórnicka P.A.N. – Teki Włodzimierza Dworzaczka
20 Czerwiec 1845 roku.
Ogłoszenie z Gazety Wielkiego Xięstwa Poznańskiego (1845-06-20. Nr141)
Folwark wieczysto – dzierżawny Mąkownica w pow. Gnieźnieńskim pod miastem Witkowem położony, jest z wolnej ręki do sprzedania. Bliższą wiadomość powziąć można u dzierżawcy Chłądowa pod Witkowem lub posiedziciela Karsewa II część.
1846 roku.
Miejscowość liczy 20 domów oraz 180 mieszkańców.
J.A.Bobrowicz.- Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Księstwa Poznańskiego – wyd. Lipsk 1846 rok.
Rok szkolny 1866/1867
Szkoła Katolicka w Mąkownicy należy do Dekanatu Gnieźnieńskiego św. Trójcy. Z ramienia tego dekanatu inspektorem szkolnym jest Ks. Dziekan Śmiełowski z Wrześni. Na miejscu za inspekcję szkolną oraz patronat nad szkołą odpowiada rząd pruski. Nauczycielem w szkole jest p. Weckert Wincenty będący nauczycielem od roku 1841 (nie koniecznie cały czas w Mąkownicy) jego dochód według etatu rządowego to 160 talarów rocznie. W szkole w roku szkolnym 1866/67 powinno uczyć się 47 dzieci.
- Obraz Katolickich Szkół Elementarnych objętych archidiecezjami Gnieźnieńską i Poznańską. Wyd przez Ludwika Rzepeckiego. Poznań 1867.
1885 roku.
Wieś liczy 240 mieszkańców, w tym 219 katolików, 19 ewangelików i 2 żydów. 42 osoby są analfabetami. W miejscowości są 22 domy, folwark o pow. 571 mórg, własność p. Ossowickiego oraz cegielnia.
- Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich t.VI – 1885 rok
1899 rok.
Do Mąkownicy przybywają osadnicy z Górnego Śląska.1918 roku.
Udział mieszkańców Mąkownicy w Powstaniu Wielkopolskim.
1930 roku.
Mąkownicę zamieszkują 382 osoby w tym:
Karczmarz – Kaptur W.
Wiatrak (Młynarz) – Kwapiszewski M.
Kowale – Dajerling St. oraz Karczewski W.
- Księga Adresowa Polski 1930 rok.
Mapa Mąkownicy z 1934 roku.
Legenda:
- Odległość podana jest od rynku w Gnieźnie do centrum opisywanej miejscowości.
- Dane statystyczne miejscowości pochodzą ze strony internetowej: Polska w liczbach.
